In 2025 viert Boekstart haar twintigjarig bestaan. Wat begon als Boekbaby’s is uitgegroeid tot een toonaangevend leesbevorderingsprogramma in Vlaanderen en Brussel. Ter gelegenheid van dit jubileum duiken we in de geschiedenis én toekomst van Boekstart. In een reeks interviews spreken we met de mensen die het programma mee vormgaven. Deze keer: Tine Cornelissen, Bettoul Benassou, Dorien Discry, Rita Eggermont, medewerkers in het consultatiebureau van Borgerhout.
Consultatiebureaus van Kind en Gezin vormen het eerste contactpunt tussen jonge gezinnen en Boekstart. Tijdens het bezoek met hun baby van 6 maanden krijgen ouders er het eerste Boekstart-pakket: een stoffen boekje en informatie over voorlezen en taalstimulering. De medewerkers – verpleegkundigen, artsen en vrijwilligers – leggen uit waarom voorlezen vanaf jonge leeftijd belangrijk is. Ook bezorgen ze de ouders een Boekstart-bon, waarmee die een tweede pakket kunnen halen in de lokale bibliotheek als hun peuter 15 maanden is*. Zo vormen de consultatiebureaus een cruciale schakel tussen gezinnen, de bibliotheek en het leesbevorderingsbeleid.
*Een uitzondering is Antwerpen, waar ouders de twee pakketten in het consultatiebureau krijgen. Er is wel een nauwe samenwerking met de plaatselijke bibliotheken, die op regelmatige basis voorleesmomenten voor baby’s en peuters organiseren.
Hoe dragen jullie bij aan Boekstart in het consultatiebureau van Kind en Gezin?
Tine: ‘Ik heb lang gewerkt als arts in het consultatiebureau in Borgerhout, maar werk nu als beleidsmedewerker bij de dienst Opgroeien. Om dicht bij de praktijk te blijven, ben ik sinds een jaar ook vrijwilliger in de bib van Deurne. Eén zaterdagochtend per maand begeleid ik daar een Boekstart-moment. We ontdekken samen verhalen, we zingen en spelen. Ik vind het belangrijk dat het interactief is, zodat ouders ook zelf actief met hun kinderen aan de slag gaan.’
Rita: ‘Ik ben vrijwilliger in het consultatiebureau en overhandig de Boekstart-boeken aan de ouders met een woordje uitleg. Soms gebeurt dat voor de consultaties, soms na de prik of bij het afscheid: dat verloopt organisch.’
Dorien: 'Als verpleegkundige doe ik zowel consultaties als huisbezoeken. Vaak is er geen tijd om uitgebreid stil te staan bij Boekstart, maar taal komt wel aan bod. We hebben het over het belang van praten met je kind, liedjes zingen, dingen herhalen of samen zinnen aanvullen; allemaal manieren om taal op een speelse manier te stimuleren.’
Bettoul: 'Ik werk als gezinsondersteuner en ga vooral naar kwetsbare gezinnen. Eén dag per week zit ik ook in het Huis van het Kind, waar ouders met allerlei vragen langskomen. Veel ouders denken dat lezen pas begint op school, maar ik toon dat het breder is en al van jongs af kan. Door op een speelse manier met boekjes bezig te zijn - kijken, praten, aanwijzen - leren jonge kinderen veel. Het gaat niet puur om de letters te lezen, maar om samen te ontdekken. Je kan zelfs samen lezen met een folder of brochure.'
Hoe vertellen jullie ouders over Boekstart?
Tine: 'Toen ik nog als arts werkte, verwees ik vaak naar de Boekstart-boeken of deed ik het eens voor. Als een ouder zei dat die niet kon voorlezen, haalde ik een boek uit de wachtzaal en liet ik zien hoe je er samen mee aan de slag kunt gaan. Voorlezen is breder dan lezen: het gaat om samen kijken, vertellen en contact maken. Veel ouders kennen ook liedjes of versjes uit hun eigen kindertijd. Dat is een mooie manier om het taalspel te stimuleren. Ook nu, tijdens mijn Boekstart-momenten in de bib, neem ik dat mee: we spelen met taal, klanken en woordjes, zingen samen, zeggen rijmpjes op. Zo ontdekken ouders dat taalplezier op veel manieren kan ontstaan.'
Rita: ‘Wanneer ik de pakketten uitdeel, vertel ik kort wat Boekstart is en geef ik uitleg over hoe ouders met de specifieke boeken aan de slag kunnen.’
Bettoul: ‘Ook ik leg ouders uit hoe ze de boeken samen met hun kind kunnen gebruiken. Een baby van een paar maanden weet nog niet wat een boek is en kan de blaadjes misschien stuk scheuren. Daarom toon ik hoe ze er voorzichtig mee kunnen omgaan en hoe ze boeken kunnen verbinden aan een fijn moment met een ouder of grootouder. Ik vind het bovendien een mooi initiatief dat er in ons Huis van het Kind een rek staat met gratis boeken die de bib heeft afgeschreven. Dat verlaagt de drempel en biedt een mooie aanleiding om met ouders te praten over (voor)lezen en de bib. Zijn ze er al eens geweest?
Als een ouder zei dat die niet kon voorlezen, haalde ik een boek uit de wachtzaal en liet ik zien hoe je er samen mee aan de slag kunt gaan. Voorlezen is breder dan lezen: het gaat om samen kijken, vertellen en contact maken. Veel ouders kennen ook liedjes of versjes uit hun eigen kindertijd. Dat is een mooie manier om het taalspel te stimuleren.
Hoe reageren ouders als je vertelt over Boekstart?
Rita: ‘Ze zijn er altijd blij mee. Ik heb nog nooit negatieve reacties gekregen. Je ziet
de Boekstart-zakken trouwens overal terug: in de winkel, aan het zwembad…’
Bettoul: ‘Ik herinner me een kindje dat op zes maanden zo’n pakket kreeg en de boeken daarna naar elke consultatie meenam. Dat vond ik echt leuk om te zien.’
Dorien: ‘Sommige ouders denken dat het nog geen zin heeft om veel te praten of te lezen met een baby van een paar maanden oud, omdat hun kindje toch nog niet terugpraat. Maar zodra je uitlegt dat het juist belangrijk is voor de taalontwikkeling – dat kinderen woorden opslaan en daar later op voortbouwen – dan blijft dat vaak goed hangen.’
Hoe heb je Boekstart in de loop der jaren zien evolueren?
Tine: ‘Ik merk dat de bib steeds meer activiteiten rond Boekstart organiseert. Er is meer aandacht voor die leeftijd, vaak in samenwerking met de Huizen van het Kind.’
Bettoul: ‘Ik zie dat er tegenwoordig meer aandacht is voor de moedertaal van gezinnen. Een tijdlang lag de nadruk vooral op het oefenen van het Nederlands, maar dat is moeilijk als ouders zelf geen grote woordenschat hebben in die taal. Nu moedigen we hen aan om juist een rijke woordenschat te gebruiken in de taal die ze goed beheersen; de taal waarin ze zich emotioneel verbonden voelen. Dat vind ik een belangrijke evolutie.’
Sommige ouders denken dat het nog geen zin heeft om veel te praten of te lezen met een baby van een paar maanden oud. Maar zodra je uitlegt dat het juist belangrijk is voor de taalontwikkeling – dat kinderen woorden opslaan en daar later op voortbouwen – dan blijft dat vaak goed hangen.
Wat is volgens jou de grootste kwaliteit van Boekstart?
Dorien: ‘Het laat zien dat je al vanaf de eerste maanden kunt voorlezen. Dat gezinnen het pakket gratis krijgen maakt ook een verschil. Voor veel ouders in ons consultatiebureau is dat heel waardevol. Soms zijn het de enige boeken die ze thuis hebben, of zelfs het enige speelgoed. Tijdens huisbezoeken zie ik de boeken vaak liggen - soms al wat gekreukt of gescheurd, maar dat laat zien dat ze echt gebruikt en gelezen worden.’
Rita: ‘Ook oudere broers en zussen bladeren er nog in. Zo wordt het een gezinsmoment.’
Bettoul: ‘Ik merk dat ouders dankzij Boekstart al veel vroeger samen met hun baby in boeken kijken. En voorlezen heeft niet alleen betekenis voor de taalontwikkeling, maar ook voor de quality time tussen ouder en kind en het algemene welzijn van het kind. Zo draagt het op verschillende niveaus bij aan de groei en ontwikkeling. Naar ons komen vaak gezinnen met een klein netwerk. Zij hebben minder mensen om op terug te vallen of aan wie ze advies kunnen vragen. Tijdens mijn spreekuren merk ik hoe betrokken veel ouders zijn; ze luisteren aandachtig wanneer we praten over ontwikkeling, taal en schermgebruik. Boekstart is een prachtig middel om zulke gesprekken op gang te brengen over opvoeding, taal en verbondenheid.’
Tine: ‘Ik vind het vaak een uitdaging om het juiste boekje te kiezen voor mijn Boekstart-moment in de bib. Als ouder is het ook niet makkelijk om een boek te vinden dat past bij de leeftijd van je kind. Het Boekstart-pakket is dan een handig middel om enthousiasme op te wekken: hier zijn al twee zorgvuldig uitgekozen boeken.’
Gezinnen met een klein netwerk hebben vaak minder mensen om op terug te vallen of aan wie ze advies kunnen vragen. Tijdens mijn spreekuren merk ik hoe betrokken veel ouders zijn; ze luisteren aandachtig wanneer we praten over ontwikkeling, taal en schermgebruik. Boekstart is een prachtig middel om zulke gesprekken op gang te brengen over opvoeding, taal en verbondenheid.